‘de Grote Enk’ te Arnhem is een kantoorgebouw uit de periode 1955-1960 naar ontwerp van prof. Ir. H.T. Zwiers in opdracht van de Algemene Kunstzijde Unie (AKU).

In aanbouw rond 1955

Het kantoorgebouw is gebouwd als onderdeel van een fabriekscomplex opgericht op 8 mei 1911 door J.C. Hartogs aan de Vosdijk te Arnhem als de NV Nederlandsche Kunstzijdefabriek (AKU). De AKU/ENKA groeide uit tot een zeer succesvolle onderneming als gevolg waarvan de omvang van het complex in de jaren twintig van de twintigste eeuw groeide. Het kantoorgebouw maakt onderdeel uit van een reeks uitbreidingen in de jaren vijftig van de twintigste eeuw. Het nieuwe kantoorgebouw zorgde voor de centrale huisvesting van het personeel in een gebouw.

foto van AKU fotodienst

Het kantoorgebouw met T- vormige plattegrond is beeldbepalend gelegen aan de Velperweg. Als gevolg van de herbestemming van het kantoorgebouw is de straatnaam gewijzigd van Velperweg in Tivolilaan. De bouw werd in twee fasen uitgevoerd. De directievleugel, gesitueerd evenwijdig aan de Velperweg, was in 1956 grotendeels gereed en bestemd voor de directie en een aantal centrale diensten. De achtervleugel ten behoeve van het administratieve diensten en het clubgebouw “de Enk”, links van de directievleugel, werden voltooid in 1960. Het clubgebouw, genoemd naar de gesloopte villa ‘de Enk’ op deze plek, was bestemd voor zakelijke activiteiten (ontvangsten, conferenties, jubilea, vergaderingen, etc.) en diverse binnen de AKU opgerichte verenigingen.

De kleine enk in aanbouw

In de representatieve gevel van de directievleugel op de tweede verdieping vijf grote venstervlakken met daarin glas applique van Eugene Terwindt (Berg en Dal 1941) uit 1985. Voor het overige is de gevel gekleurd met vlakken in grijs, lichtgrijs en oranje.

Onthulling kunstwerken entree

De ingangspartij is monumentaal vormgegeven door middel van een luifel ondersteund door slanke zuilen geflankeerd door gepolychromeerde metaalplastieken van Charles Hammes (1915-1991). Zij werden in 1958 namens het personeel aan de directie aangeboden bij de opening.

Prof.Ir. H.T. Zwiers (1900-), architect te Haarlem, geboren te Amsterdam, was als hoogleraar verbonden aan de Technische Hoogeschool te Delft. Zwiers was voor de Tweede Wereldoorlog een van de aanhangers van de Amsterdamse school en later de Delftse school. In zijn voor- en na-oorlogse functionalistische ontwerpen is de uit de Amsterdamse school voortkomende voorliefde voor decoratief siermetselwerk en expressieve decoraties nog steeds herkenbaar. Ook het AKU-hoofdkantoor herinnert in zijn in siermetselwerk uitgevoerde kopgevels en de schilderachtige, haast plastische behandeling van de gevels aan de decoratieve bouwstijlen in de eerste helft van de 20ste eeuw.

Maquette van het gebouw